NEPPERUS - Dossier

Concept > Nederlands > literatuur > Dossier

Dossier

Leesdossier 3C

Inleiding

De opdracht

Dit jaar ga je wederom lezen voor het vak Nederlands. In eerdere jaren maakte je al een leesdossier. Dat ga je in klas 3 ook doen, alleen krijgt dit een andere invulling dan in de jaren hiervoor. Dit schooljaar ga je nog zeker drie boeken lezen: één zelfstandig, één in een tweetal en één in de klas. Meer boeken is natuurlijk altijd toegestaan en ook enorm aan te raden. Bij ieder boek krijg je een opdracht van je docent voor een cijfer.

De eindopdracht is een mondeling, waarin je met je docent in gesprek gaat over je leesdossier met de gelezen boeken. Dit dossier bewerk je in een tweetal dat je zelf mag samenstellen en bestaat uit 3 onderdelen:

· een mondeling als rollenspel tussen een docent en een leerling over het gemeenschappelijk gelezen boek. Dit doe je volgens bepaalde criteria en wordt opgenomen.

· een literaire mindmap over het zelfstandig gelezen boek volgens bepaalde criteria.

· verwerkingsopdrachten bij het klassikaal gelezen werk.

Hoe dit mondeling precies gaat en welke vragen er worden gesteld, wordt verderop in het jaar uitgelegd. In de laatste lesweek van dit schooljaar, dus nog voor de derde proefwerkweek, wordt dit mondeling afgenomen.

Becijfering

Voor de becijfering van het leesdossier en het mondeling gaat als volgt:

Je krijgt een cijfer voor de eindopdracht die vier keer meetelt op je rapport. Hierbij wordt gekeken naar je leesdossier en je mondeling.

Belangrijk

Je moet je boek laten goedkeuren. Het boek moet namelijk wel een bepaald niveau hebben. Als je boek een te laag niveau heeft, mag dit boek niet gebruikt worden voor het mondeling. Zorg er dus voor (als je dat nog niet hebt gedaan) dat je je boek voor de meivakantie laat goedkeuren. Je docent stelt een lijst op per leerling waar de gelezen boeken op worden bijgehouden.

NB: volgend jaar in 4,5 en 6 vwo moet je literatuur gaan lezen. Dit komt neer op twaalf boeken in de bovenbouw, waarvan 3 voor 1880. Je mag dit jaar al zo’n titel lezen, zodat je de uitwerking van die analyse kunt bewaren en kunt gebruiken voor de bovenbouw. Deze titel(s) moet je halen van www.lezenvoordelijst.nl., minimaal op niveau 2.

Wat ga je doen?

Boek 1: Kinderjaren van Jona Oberski (niveau 2 op lezenvoordelijst.nl)

Per week krijg je via SOM opdrachten bij de gemeenschappelijke lectuur op maandag het 6^e uur. Dit zullen opdrachten zijn ter verwerking van de inhoud en van jouw reacties, maar ook om het literair begrippenapparaat (zie bijlage A) toe te passen. De verwerking en bespreking van de opdrachten voeg je toe aan je leesdossier. De verwerkingsopdrachten worden formatief beoordeeld (voldaan of niet voldaan).

Boek 2: boek naar keuze van het thema spanning

Je kiest per tweetal een boek uit de lijst (zie bijlage B) met als thema spanning en houdt hierover een mondeling als rollenspel tussen docent en leerling. Belangrijk voor een goede inhoud van het gesprek is een degelijk leesverslag dat de basis is voor de vragen en antwoorden in het mondeling. Je mag hierbij hulpmiddelen gebruiken, de beste bron is: https://www.nbdbiblion.nl/vernieuwde-databanken. Aan deze info kom je via je eigen bieb, daar de school geen licentie heeft. Als dit geen van jullie beiden lukt, probeer ik te helpen.

In dit verslag maak je samen een analyse van je gelezen boek op basis ook van begrippen die je uitwerkt. Naar aanleiding van je verslag maak je een script voor je mondeling dat je vervolgens met je mobieltje opneemt. Verslag, script en opname voeg je toe aan je leesdossier.

Boek 3: boek naar keuze

Je kiest individueel een boek uit de lijst van bijlage A, p. 59-65 van je handboek of van lezenvoordelijst.nl, minimaal niveau 1. Bij dit werk maak je eveneens een degelijk leesverslag als basis voor een literaire mindmap (zie bijlage C). Het verslag en een foto van je mindmap voeg je toe aan je leesdossier. De echte mindmap neem je mee naar je mondeling om te presenteren.

Mondeling

De docent gaat in de laatste week voor de laatste proefwerkweek met jou in gesprek over de boeken en gebruikt hierbij jouw dossier als uitgangspunt. Niet alleen daarom is het belangrijk dat deze verslagen van voldoende niveau zijn, maar dus ook om tijdens het mondeling zelf een goede en onderbouwde mening en analyse te kunnen vormen over jouw gelezen boeken. Je zult je analyse en je mening namelijk tijdens het mondeling moeten toelichten.

Het mondeling duurt 10-15 minuten.

Bijlage A. Literaire begrippen (zie ook hoofdstuk 1 Handboek)

Leerjaar	Begrip	Uitleg

2	Ruimte	Daar waar het verhaal zich afspeelt. Dat kan een plaats zijn, maar ook een gebouw of een ruimte in huis. De schrijver kiest een passende weersomstandigheid en de juiste tijd. Zo bepaalt hij/zij de sfeer van het verhaal. Bijvoorbeeld: Amsterdam, het ouderlijk huis, de woonkamer.
	Tijd / structuur
2	Chronologisch	De logische tijdsvolgorde aanhouden.
2	Niet-chronologisch	Afwijken van de logische tijdsvolgorde (via flashbacks of flashforwards)
2	Flashback	De schrijver vertelt wat er eerder is gebeurd, een sprong terug in de tijd.
2	Flashforward	De schrijver vertelt wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren, een sprong vooruit in de tijd.
2	Versnelling	De schrijver vat een onbelangrijke periode in enkele woorden samen. Bijvoorbeeld: Twee uur zaten ze te wachten zonder dat er iets gebeurde.
2	Vertraging	Een scène wordt zeer uitvoerig beschreven. Hierdoor ontstaat spanning of de gebeurtenis krijgt een grotere impact.
2	Tijdsprong	De schrijver slaat dan een periode over. Over die tijd wordt helemaal niets gezegd, het verhaal springt opeens een jaar verder in de tijd.
2	Historische tijd	De tijd in de geschiedenis waarin het zich afspeelt. Dat kan ook het heden zijn.
2	Vertelde tijd	De hoeveelheid tijd waarover een verhaal gaat (flashbacks worden niet meegerekend). Bijvoorbeeld: anderhalve dag, veertig jaar.
	Spanning
1	Meeleven	Doordat je met de hoofdpersoon kan meeleven weet je precies wat hij/zij denkt en voelt. Dit kan een verhaal erg spannend maken.
1	Vooruitwijzing	In het verhaal staat een stukje dat aangeeft waar het verhaal over gaat en dat enigzins voorspelt wat er gaat komen.
1	Cliffhanger	Wanneer een schrijver een hoofdstuk laat eindigen op een spannend moment, wil je als lezer graag weten hoe het verhaal verdergaat. Dit noem je een ‘cliffhanger’.
1	Ruimte	Het verhaal speelt zich af op een heel erg spannend plek, bijvoorbeeld in een donkere of enge omgeving.
2	Wisseling van tijd, plaats en perspectief	De schrijver kan een verhaal spannend maken door regelmatig van tijd, plaats en perspectief te wisselen.
3	Open plek	Verhaalelement dat niet meteen duidelijk is en vragen oproept bij de lezer. Sommige open plekken worden in de loop van het verhaal ingevuld, andere niet.
	Thema, motief, motto
3	Motief	Gebeurtenissen, voorwerpen of gevoelens die steeds terugkeren in de tekst. Het kunnen ook details in de beschrijving zijn. Ook ruimte en tijd kunnen motieven zijn. De motieven zorgen voor samenhang in de tekst. De samenhang tussen die betekenisvolle elementen leiden de lezer naar het thema.
3	Thema	Antwoord op de vraag waarover het verhaal nog meer gaat, afgezien van de personages en de gebeurtenissen. Voorbeeld: ‘Een leeg huis’ van Marga Minco gaat over een joodse vrouw die na de bevrijding wordt geconfronteerd met de leegte van het bestaan, daar zij van haar familie de enige overlevende is. Zij moet verder leven in een wereld die voorgoed veranderd is. Haar vriendin blijkt niet opgewassen tegen de problemen en pleegt zelfmoord. THEMA: de problematiek van joden die de oorlog hebben overleefd.
3	Motto	Is vaak een (bekend) citaat, spreuk of dichtregel die voor in het boek staat, waarmee de auteur vaak de bedoeling van het boek aanduidt. Niet elk boek heeft een motto, maar als het in het boek staat, is het wel belangrijk om daarover na te denken.
	Personages
1	Hoofdpersoon	De persoon over wie het hele boek gaat. De hoofdpersoon wordt vaak uitvoerig beschreven zodat je goed met het personage kan meeleven. Je komt te weten over hun innerlijk: gedachten, gevoelens, verlangens, angsten. Hun karakter kan in de loop van het verhaal ontwikkelen.
1	Bijfiguren	Worden eenvoudig beschreven. Hun uiterlijk krijgt het meeste aandacht, bijvoorbeeld hun gezichtsuitdrukking, houding en kleding. Ze zijn vaak herkenbaar aan hun uiterlijk, slechteriken zien er vaak gemeen uit, helden zien er stoer uit. Vaak hebben ze maar één eigenschap.
1	Karaktereigenschappen	Hoe iemand/een personage is. Bijvoorbeeld: vrolijk, slordig, grappig, lui of rustig.
1	Uiterlijke kenmerken	Hoe iemand eruitziet. Bijvoorbeeld: lang, slank, bruine ogen, blond haar.
2	Ontwikkeling hoofdpersoon	In de meeste boeken maakt de hoofdpersoon een ontwikkeling door. Vooral in probleemboeken zie je dat goed: de hoofdpersoon heeft een probleem en probeert dat op te lossen. Door dit proces verandert de hoofdpersoon.
	Vertelsituatie
1	Perspectief	Het perspectief ligt bij het personage in het verhaal van wie je weet wat hij denkt en voelt. Meestal is dat de hoofdpersoon.
1	Ik-perspectief	Als een verhaal een ik-persoon heeft, is het geschreven in de ik-vorm. Je weet wat de ik-persoon denkt en voelt.
1	Hij/zij-perspectief	Als er geen ik-persoon in het verhaal voorkomt, is het verhaal geschreven in de hij- of zij-vorm.
1	Wisselend perspectief	Als je van meerdere personen in een verhaal weet wat ze denken en voelen, is er sprake van een wisselend perspectief. De ene keer zit je in het hoofd van de ene persoon en de andere keer in het hoofd van een andere persoon.
2
2	Personaal perspectief	Als het verhaal in de hij/zij-vorm is geschreven, maar je weet alleen van de hoofdpersoon wat hij ziet, denkt en voelt; van de bijfiguren weet je dat niet.
2	Alwetende verteller	Als je van meerdere personages weet wat zij zien, denken en voelen. Ook kan de verteller ‘commentaar’ leveren op keuzes van de personages of op het verhaal.
	Beoordelen/ mening geven
1	beoordelingswoorden	Als iemand je vraagt om een mening te geven over een verhaal of film kun je beoordelingswoorden gebruiken. Bijvoorbeeld: spannend-saai; veel actie - langdradig; realistisch - niet realistisch; ontroerend - doet me niks ; leerzaam - niet leerzaam; verrassend - voorspelbaar; ernstig - grappig; enz.
2	Mening onderbouwen	Als je je mening geeft, moet je ook kunnen uitleggen waarom je die mening hebt. Het is ook belangrijk dat je een voorbeeld geeft uit het boek. Op die manier kan je heel precies aangeven waar je mening op gebaseerd is. Bijvoorbeeld: Ik vond het een leuk boek, omdat het einde erg verrassend was. Ik vond het een spannend boek, omdat er veel actie in zat.
3	Mening literair onderbouwen	Als je je mening geeft, moet je kunnen uitleggen op basis van de literaire begrippen waarom je die mening hebt. Het is ook belangrijk dat je een voorbeeld geeft uit het boek. Bijvoorbeeld: Ik vind het boek “Een schitterend gebrek” erg ontroerend, omdat ik door het ik-perspectief erg meeleef met de hoofdpersoon Lucia. Zij maakt veel verdrietige gebeurtenissen mee, zoals het krijgen van de pokken en dat ze daardoor het idee heeft geen ideale vrouw meer te kunnen zijn voor haar verloofde. Ook door de uitgebreide beschrijvingen zat ik als lezer van het begin tot het eind helemaal in het verhaal.
	Genre
1	Genre	(spreek uit: zjan-re) Soort verhaal. Bijvoorbeeld griezelverhaal, maar ook oorlog, liefde, detective of een verhaal over geschiedenis.hh
1	Fictie	Verhalen die zijn geschreven om je te amuseren (vermaken) zijn fictie. Ze hebben een hoofdpersoon van wie je weet wat hij of zij denkt en voelt.
1	Non-fictie	Alle teksten die zijn geschreven met een ander doel dan je te amuseren (bijvoorbeeld informeren of overtuigen) zijn non-fictie.
3	Literatuur	Verzamelnaam voor fictionele teksten die een ‘diepere laag’ hebben. Een belangrijk kenmerk van literatuur is originaliteit, zowel in de stijl als in de inhoud van het verhaal. ‘Literaire’ personages zijn vaak complex en ze ontwikkelen zich op een onvoorspelbare manier. Door die onvoorspelbaarheid en originaliteit kan literatuur je op een andere manier naar de werkelijkheid laten kijken en je aan het denken zetten.
3	Stijl	De manier waarop de schrijver schrijft. Bijvoorbeeld: korte of lange zinnen, veel of weinig beeldspraak, wel of geen ironie, maar ook bijvoorbeeld: grappig, stoer of zakelijk.

Bijlage B. Themalijst (zie ook p. 59-65 voor leeslijsten in Handboek)

Thema: Spanning

Appel	René	Als broer en zus
		Doorgeschoten
		Van twee kanten
		Zinloos geweld
		Noodzakelijk kwaad
		Loverboy
		Schone handen
Bodeen	Stephanie	Bunker
Bon	Annemarie	Love u 2 much
Broach	Elise	Dodenrit
Brooks	Kevin	Martyn Big
Burgers	Laura en Simon	Morelli principe
Dijkzeul	Lieneke	Koude lente
		Stille zonde
Ekelmans	Marleen	Fatale klik
Feller	Pieter	Donkere weg
Hayes	Siobhan	Kijk niet meer om
Hazelaar	Loes	Full House: Bluf
Heyink	Joost	Experiment
Hollander	Loes den	Broeinest
Hoogstraten	Marianne	Evenbeeld
Hoogstraten	Theo en Marianne	Schijnwereld
		Kruisgang
		Middag aan zee
		(ff) Out!
Ijzeren	Barbara van	Open doel
Molemaker	Rom	Drijfjacht
Noort	Saskia	De eetclub
		De verbouwing
		Terug naar de kust
Rijn	Linda van	Off piste
Reece	Gordon	Muis
Rhijn	Patrick van	Big Sister Live
Spaey	Johanna	Dood van een soldaat
Tardio	Natasza	Moordvriendinnen
Valentine	Jenny	Het dubbelleven van Cassiel Roadnight
Verhoef	Esther	Alles te verliezen
		Rendez-vous
Vermeer	Suzanne	Route du soleil
Visser	Judith	Hasta la vista
Vlugt	Simone van der	Blauw water
		Het laatste offer
		De reünie
		Herfstlied
		Op klaarlichte dag
		Schaduwzuster
Vriend-de Jong	Ellen De	Crush!
Wahl	Mats	Zoek
Nieuwenhof	Juultje van den	Delete
		Disconnect
Post	Elvin	Dame Blanche
Tex	Charles den	Cel
Windmeijer	Jeroen	Het Pauluslabyrinth
Van Voss	Heerma	Ultimatum
Levander	Anna	Morten

Thema: Liefde


Boter	Iris	Zwaartekracht
Bracke	Dirk	Zij en haar
Bredow	Katarina von	Ik en mijn broer
		Iedereen behalve jij
Brusselmans	Herman	Ex-drummer
Chambers	Aidan	De tolbrug
Crowley	Cath	Graffiti Moon
Downham	Jenny	Jij tegen mij
Eriksen	Endre Lund	Super
Goemans	Anne-Gine	Glijvlucht
Green	John	Een weeffout in onze sterren
		19 keer Katherine
Nilsson	Per	De geur van Melisse
		Jij, jij en jij
Niven	Jennifer	Waar het licht is
Rowell	Rainbow	Eleanor & Park
Smet	Marian de	Geen bereik
Sterck	Marita de	Niet zonder liefde
Nelson	Jandy	De hemel begint bij je voeten
Vendel	Edward	De dagen van de bluegrassliefde
		Ons derde lichaam

Thema: Psychologie

Benali	Abdelkader	Bad Boy
Bervoets	Hanna	Lieve Céline
Bracke	Dirk	Rollercoaster
Brown	Jennifer	Hate List
Burgess	Melvin	Hype
Keuls	Yvonne	Jan Rap en z'n maat
		Het verrotte leven van Floortje Bloem
Krabbé	Tim	Goede dag voor de ezel
Kwast	Ernest van der	Soms zijn dingen mooier als er mensen klappen
Meer	Myrthe van der	PAAZ
		UP
Moeyaert	Bart	Kus me
		Wespennest
Nilsson	Per	Ik ben geen racist
		Anders dan jij
Oldenhave	Mirjam	Voor jou tien anderen
Pitcher	Annabel	Onder de ketchupwolken
Pohl	Peter	Ik mis je, ik mis je
Profijt	Saskia	Braaf meisje
Provoost	Anne	Vallen
Samson	Gideon	Overspoeld
Sassen	Erna	Kom niet dichterbij
Shusterman	Neal	Antsy does time
		The schwa was here
Simoen	Jan	Met mij gaat alles goed
Sterck	Marita de	Met huid en haar
Vendel	Edward van de	De gelukvinder
		Het kankerkampioenschap voor junioren
Vlieger	Evelien de	Getekend
Zanger	Jan de	Ben is dood
		De fietser
Bos	Chris	Korte lontjes
Brooks	Kevin	Bunkerdagboek
Enckels	Ludo	Breuklijn
Glastra van Loon	Karel	De passievrucht
Hart	Maarten 't	De kroongetuige
Meijsing	Doeschka	Robinson
Büch	Boudewijn	De kleine blonde dood
Loo	Tessa de	Isabelle
Koch	Herman	Red ons, Maria Montanelli
Boelsems	Mirjam	Slangen aaien
Meer	Vonne van der	Eilandgasten
Andel	Margaretha van	Ik
Meinderts	Koos	De zee zien
Eiselin	Judith	Het feest van de eeuw
Posthuma	Jente	Mensen zonder uitstraling
Praat	Anna van	Een heel bijzonder meisje
Lanen	Pepijn	Naamloos
Kooten	Kim van	Lieveling

Thema: Oorlog

Beerten	Els	Allemaal willen we de hemel
Blundell	Judy	Ik lieg maar één keer
Boyne	John	De jongen in de gestreepte pyjama
		De witte veer
Bracke	Dirk	Als de olifanten vechten
Delfsma	Hilly	Josephine
Dowswell	Paul	Sector 20
		Elf november
		Kameraad
Gestel	Peter van	Winterijs
Lesgever	Lex	Ellis en Elisabeth
Lindelauf	Benny	De hemel van Heivisj
Marsden	John	De avond valt
		Het holst van de nacht
		Een kille dageraad
		Morgen toen de oorlog begon
		Wachten op het donker
Peet	Mal	Tamar
Ranst	Do van	Iedereen bleef brood eten
Rood	Lydia	De ogen van de condor
Rosoff	Meg	Hoe ik nu leef
Rosnay	Tatiana de	Haar naam was Sarah
Sax	Aline	De kleuren van het getto
Sepetys	Ruta	Schaduwliefde
Sterck	Marita de	De hondeneters
		Valavond
Wein	Elizabeth E.	Codenaam Verity
Zenatti	Valérie	Ik had een vriend in Gaza
Zeppelin	Ilka van	Het gevoel dat er iets niets klopte
Zsuzak	Markus	De boekendief
Frank	Anne	Het achterhuis
Oberski	Jonah	Kinderjaren

Thema: Criminaliteit

Bogaart	Elle van den	No deal
Boudou	Khalid	Alles of niets
		Iedereen krijgt klappen
Bracke	Dirk	Black
		Het engelenhuis
Dumon Tak	Bibi	Latino King
Heyink	Joost	Loverboy & girl
		Tweestrijd
		Obsessie
Mosterd	Maria	Echte mannen eten geen kaas
Mous	Mirjam	Doorgeschoten
Simoen	Jan	Slecht
Simukka	Salla	Rood als bloed
Vreeswijk	Helen	Chatroom
		Eerwraak
		Judas
		Leugens
		Loverboys
		Ontvoerd
		Overdosis
		De kick
		Zwijgplicht
		Promille
Brusselmans	Herman	Zeik
Ross	Tomas	De zesde mei
Akyol	Özcan	Eus

Thema: Familie

Bakker	Gerbrand	Perenbomen bloeien wit
Beerten	Els	Een mens is genoeg
Bengtsson	Elin	Tussen winter en hemel
Berry	Julie	Wat ik weet
Boudou	Khalid	Pizzamaffia
Dessen	Sarah	Spring maar achterop
Gestel	Peter van	Die dag aan zee
Herrick	Steven	Cold Skin
		Aan de rivier
Kennen	Ally	Beest
Koens	Enne	Vogel
Kwast	Ernest van der	Mama tandoori
		Ijsmakers
Nilsson	Per	Zeventien
Rood	Lydia	Miss Dakloos
Sassen	Erna	Dit is geen dagboek
Steinhöfel	Andreas	Het midden van de wereld
Sterck	Marita de	Op kot
		Splinters
Stoffels	Karlijn	1-0 voor de autisten
Valentine	Jenny	Gebroken soep
		Op zoek naar Violet Park
Zusak	Markus	Als honden huilen
Lieshout	Ted van	Gebr.
Yerli	Nilgün	De garnalenpelster
Beeck	Griet Op de	Kom hier dat ik u kus

Thema: Vriendschap

Green	John	Paper Towns
Herrick	Steven	Roep van de wolf
Kranendonk	Anke	Alles is weg
Nilsson	Per	Vijftien
Rosoff	Megg	Wat ik was
Umbgrove	Arthur	Hotel Sofia
Almond	David	Slangenkuil
Brown	Jennifer	Hot Shot
Geus	Mireille	Joe & ik
Molemaker	Rom	Uit de schaduw
Chambers	Aidan	Je moet dansen op mijn graf
Smet	Marian de	Rotmoevie
Huff	Philip	Dagen van gras

Thema: Fantasie

Brooks	Kevin	iBoy
Cauteren	Hilde van	De pigmentroute
Collins	Suzanne	De Hongerspelen
		Vlammen
		Spotgaai
DeStefano	Lauren	Vrees
Dros	Imme	Odysseus, een man van verhalen
Green	Sally	Half zwart
Kate	Lauren	Teardrop
Lowry	Lois	Giver
Mead	Richelle	Alchemisten
Mieghem	Linda van	Hermelijn
Ness	Patrick	Het mes dat niet wijkt
Oliver	Lauren	Requiem
		Delitirum Amoris
		Pademonium
Provoost	Anne	De roos en het zwijn
Quintana	Anton	Het boek van Bod Pa
Roth	Veronica	Inwijding
		Opstand
		Samensmelting
Ryan	Jeanne	LEF
Shusterman	Neal	Gesplitst
Stiefvater	Maggie	Huiver
		Ravenjongens
		De dromendieven
Vanlierde	Kirstin	Sequoia
		Yuma
Verleyen	Karel	Cyberbabe
Zwigtman	Floortje	Vlam
Hoving	Isabel	De een na laatste dood van het meisje Capone
Thomas	Olde Heuvelt	Hex

Bijlage C De literaire mindmap

Van het boek dat jullie hebben gelezen gaan jullie een mindmap maken. Een mindmap is een grafisch schema van alle belangrijke informatie uit je boek. Een soort getekende samenvatting eigenlijk. Belangrijk is dat je zo weinig mogelijk woorden gebruikt. In plaats van woorden maak je tekeningen. En dan tekeningen die mensen makkelijk kunnen herkennen.

Waarom mindmappen?

Mindmapping is in 1974 ontwikkeld door de Engelse psycholoog Tony Buzan, hoewel het daarvoor ook allang werd toegepast. Kijk maar naar de aantekeningen van Leonardo da Vinci of andere beroemdheden dan lijken die ook al op mindmaps. Door mindmapping breng je beide hersenhelften beter in balans. Bij ´normale´ aantekeningen maak je overwegend gebruik van je linkerhersenhelft. Aantekeningen zijn analytisch, onder elkaar, meestal in één kleur en eigenlijk een beetje saai. Terwijl we juist aantekeningen maken om dingen beter te onthouden. Onze rechterhersenhelft heeft voorkeur voor beelden, kleuren en patronen. Omdat een mindmap ook bestaat uit beelden kleuren en patronen activeer je de rechterhersenhelft door met deze ´creatieve spiekbriefjes´ te werken. Hierdoor onthoud je dingen sneller en kan je het leerproces versnellen. Door een mindmap te maken gebruik je delen van je hersencapaciteit die je normaliter minder benut. De hersenhelften versterken elkaar door betere samenwerking.

De regels van het mindmappen

1. Gebruik een A3 blanco papier. Draai het papier een kwartslag. Zo ligt het landscape voor je. Zo benut je je normale gezichtsveld.

2. Begin altijd in het midden met je thema of onderwerp. In jullie geval de titel van het boek. Maak het groot zodat je weet dat het daarom gaat. Als het kan in de vorm van een tekening. En gebruik kleuren.

3. Vanuit je onderwerp of thema maak je takken/lijnen. Met de lijnen geef je aan welke informatie bij elkaar hoort en hoe de structuur is. Hoe verder je naar buiten gaat hoe meer je in details terecht komt. De lijnen worden dan ook steeds dunner. Op elke lijn plaats je één sleutelwoord of één beeld. Maak de lijnen mooi vloeiend en verbind ze met elkaar.

4. Elke tak heeft zijn eigen kleur.

5. Gebruik alleen sleutelwoorden, beelden en symbolen.

6. Schrijf duidelijk of gebruik blokletters. Het ziet er daardoor netjes uit en leren gaat sneller omdat je het goed kan lezen.

7. Begin op een vast punt en werk altijd dezelfde kant op. Je begint op 1 uur en draait met de klok mee.

8. Voel je vrij bij het maken van je mindmap. Ieder heeft zijn eigen stijl.

Mindmap van je boek

Bij de literaire mindmap zijn er 8 takken. Hieronder staan ze in kloksgewijze volgorde weergegeven.

1. Plottak (op 12 uur)

2. Personages (op 1-2 uur)

3. Perspectief (op 3-4 uur)

4. Tijd (op 5-6 uur)

5. Ruimte (op 6 uur)

6. Symbolen (op 7-8 uur)

7. Motieven (op 9-10 uur)

8. Thema (op 11 uur)

Tips

Zorg voor een set kleurenstiften waar je fijn mee kan werken. Een combinatie van dunne en dikke pennen werkt prettig. Een vierkleurenpen is ook handig.
Trek geen cirkel om je thema in het midden. Cirkels lijken op elkaar en je mindmaps gaan dan teveel op elkaar lijken. Maak ze juist uniek, dan onthoud je dingen beter.

Bijzondere regels bij de literaire mindmap:

Een literaire mindmap voldoet natuurlijk aan de algemene mindmapregels, zoals die hierboven staan beschreven. Daarnaast zijn er nog een aantal zaken waar je goed op moet letten:

1) Laat ook takken uit takken komen. Bijvoorbeeld: een boek kan veel personages bevatten, maar ze zijn waarschijnlijk niet allemaal even belangrijk. Zorg er voor dat je dat duidelijk maakt in je mindmap (door bijvoorbeeld de tak voor de moeder van een hoofdpersonage uit de tak van het hoofdpersonage zelf te laten komen). Overigens hoef je niet elk personage in je mindmap op te nemen. Sommige spelen zo’n kleine rol dat ze nauwelijks iets aan je mindmap toevoegen.

2) Zorg er voor dat je de personages niet alleen maar noemt (tekening + naam, bijv), maar ook kort en krachtig duidelijk maakt wat voor iemand het is (wat voor karakter hij heeft), d.m.v. een steekwoord of een tekeningetje. Helemaal mooi is het als je in je mindmap duidelijk kunt maken wat de relatie/verhouding tussen personages is (bijvoorbeeld als twee personages gezworen vijanden zijn, of juist verliefd op elkaar).

3) Tijd betekent: wanneer speelt het verhaal zich af (in welke tijd) en wat is de verteltijd, de vertelde tijd en de tijdsduur?

4) Symbolen kunnen – als ze erg vaak herhaald worden – een motief worden. Geef dat aan in je mindmap als dat het geval is.

5) Een thema formuleer je in een zin. Bij deze tak kun je dus geen steekwoorden gebruiken. Wel kun je ervoor kiezen om het thema grafisch duidelijk te maken (dus met een tekening, of tekeningetjes).

Je vindt voldoende voorbeelden van literaire mindmaps als je dit begrip intypt in google en dan via afbeeldingen zoekt.

Bijlage D Het leesverslag

Basisleesverslag - werkwijzer

Van de twee werken die je zelfstandig leest, maak je een basisleesverslag. Het verslag dient als geheugensteun bij het voorbereiden van je mondeling in klas drie. Zorg dat je ook in de bovenbouw na het lezen van elk modern boek voor je lijst meteen een leesverslag maakt. Je kan je dan nog het beste herinneren wat je gelezen hebt en watje ervan vond én het scheelt je heel veel voorbereidingstijd in het examenjaar. Maak ook goed gebruik bij je verwerking van de begrippen uit je handboek op p. 21 (mening geven) en op p. 34 om personages te beschrijven. Het verdient sowieso aanbeveling om de theorie in je handboek eerst goed door te lezen.

Bespreek in elk leesverslag de volgende punten (Schilleman, Engel, & e.a., 2004):

1. Boekgegevens

· Titel Auteur

· Jaar van uitgave

2. Samenvatting van de inhoud

Een samenvatting hoefje niet per se zelf te schrijven, van veel boeken bestaan goede samenvattingen. De samenvatting dient alleen als geheugensteun en moet zo compact/uitgebreid zijn dat je je bij lezing het boek weer goed voor de geest kunt halen. Hulpvragen om te controleren of je samenvatting van voldoende kwaliteit is, zijn:

· Wie vertelt het verhaal?

· Hoeveel en welke personen komen in het verhaal voor?

· Wat gebeurt er, waar en wanneer?

· Hoe loopt het verhaal af?

· Wat is het belangrijkste onderwerp / probleem?

Als je deze vragen kunt beantwoorden met behulp van je samenvatting, is hij in principe bruikbaar. De lengte van je samenvatting bepaal je zelf: wat heb jij nodig om het verhaal te onthouden?

3. Verhaaltechniek

Bespreek voor het door jou gelezen boek:

· De ruimte (plaats en tijd)

· De personages (hoofdpersonen/bijpersonen, karakters/types, belangrijkste kenmerken, relatie tot de andere personages)

· Het perspectief (ik-verteller, auctoriale verteller, personale verteller, enkelvoudig/meervoudig (wisselend) perspectief) en het effect op de lezer

· Het thema en de motieven

· Een titelverklaring

· De schrijfstijl en het taalgebruik

4. Plaats in de (literatuur)geschiedenis

· Wanneer is het werk voor het eerst gepubliceerd?

· Wat weet je van de schrijver?

· Wat weet je van de tijd toen het werd geschreven? (historische, maatschappelijke, culturele gebeurtenissen)?

· Is het werk typerend voor die tijd?

5. Beoordeling

· Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking? (aangrijpend, spannend, ontroerend, veelbetekenend, diepzinnig, vernieuwend, etc.)

· Welke passage spreekt je het meest aan en waarom?

· Welke verhaalelementen hebben voor jou een negatieve werking?(vervelend, saai, shockerend, zinloos, te ver gezocht, etc.)

· In welke passage(s) kwam dat het meest tot uitdrukking en waarom?

· Kun je dit boek vergelijken met andere boeken die je hebt gelezen of een film die je hebt gezien? Leg dit uit.

· Wat is je oordeel over het thema van het boek? (herkenbaar, zinvol, zet aan het denken, confronterend, etc.)

· Zou je het boek aan iemand anders aanraden? Waarom wel/niet?

leesdossier